

Promocja języka polskiego na Wyspach Brytyjskich
Uniwersytet w Siedlcach w regionie wschodniego Mazowsza stanowi prężne centrum nauki języka polskiego dla cudzoziemców i promotor języka polskiego w świecie. Działający w nim od 2019 roku Ośrodek Języka Polskiego i Kultury Polskiej z powodzeniem realizuje liczne projekty w zakresie umiędzynarodowienia i krzewienia polskiej mowy zarówno wśród Polonii, jak i przedstawicieli innych narodowości.
Na swoim koncie UwS ma organizację kilkudziesięciu szkól letnich języka polskiego, pięć edycji rocznych kursów przygotowujących obcokrajowców do studiowania w Polsce i wiele projektów z zakresu promocji języka polskiego realizowanych w partnerstwie z uczelniami w Czechach, na Litwie czy Ukrainie. W 2024 roku Uniwersytet w Siedlcach pozyskał finansowanie na realizację dwóch kolejnych projektów tym razem na rzecz brytyjskiej Polonii. Beneficjentem działań promujących język polski i polską literaturę była Sobotnia Szkoła w Walsall im. Polskich Sił Powietrznych w Birmingham, w Wielkiej Brytanii, w której uczy się blisko 250 uczniów.
Pierwszym działaniem był intensywny kurs polonistyczno-metodyczny skierowany do nauczycieli języka polskiego i wiedzy o Polsce, prowadzących zajęcia dla dzieci i młodzieży w szkole polonijnej. Celem projektu było wsparcie działań na rzecz podnoszenia kwalifikacji nauczycieli polskich za granicą. Był to 3-miesięczny kurs realizowany w trzech blokach tematycznych: językowy, polonistyczny i metodyczny. Warto zwrócić uwagę, że obecne nauczanie języka polskiego młodych przedstawicieli Polonii, często urodzonych już w innym kraju jest w istocie nauczaniem języka jako drugiego lub nawet trzeciego. Normą staje się bowiem sytuacja, gdzie pierwszym językiem dziecka jest język kraju, w którym się urodziło – w tym przypadku angielski, uczęszcza do regularnej szkoły i wzrasta z rówieśnikami, a język polski stanowi drugi (w którym komunikuje się z rodzicami, rodzeństwem w domu) lub nawet trzecim (w którym komunikuje się tylko z jednym z rodziców – w przypadku małżeństw mieszanych czy dalszymi krewnymi). Wyzwania nauczycieli w szkołach polonijnych są więc ogromne i wymagają profesjonalnego przygotowania, wiedzy nt. metod nauczania, wykorzystywania przy tym technik współczesnej komunikacji, narzędzi internetowych i zasobów wiedzy. Co więcej, nierzadko nauczycielami, zatrudnionymi w szkołach polonijnych, wobec braku odpowiedniej kadry, są osoby bez wykształcenia filologicznego, humanistycznego, co stanowi dodatkowe utrudnienie w kształtowaniu umiejętności dzieci i młodzieży w obszarze tworzenia wypowiedzi, znajomości polskiej literatury, wiedzy na temat polskich twórców literackich. Projekt realizowany przez Uniwersytet wyszedł naprzeciw tym wyzwaniom. W ramach projektu powstał solidny materiał bazowy do pracy z uczniami. Publikacja została przygotowana z myślą o wsparciu nauczycieli języka polskiego, historii i kultury polskiej w polskiej szkole, w której kształcą się dzieci i młodzież w wieku od 5 do 18 lat. Obejmuje ona następujące bloki tematyczne:
1. Blok językowy: rozwijanie kompetencji lingwistycznych w systemie zintegrowanym nauczania języka polskiego jako obcego oraz kompetencja kulturowa w nauczaniu języka polskiego jako obcego.
2. Blok polonistyczny: warsztaty i prelekcje z literatury polskiej, z wiedzy o Polsce, z dydaktyki języka polskiego w szkole oraz elementów edukacji międzykulturowej, także z innowacyjnych sposobów analizy i interpretacji wybranych lektur maturalnych dla szkół polonijnych.
3. Blok metodyczny: warsztaty z metodyki nauczania języka polskiego jako obcego, wspieranie rozwoju kompetencji zawodowych nauczycieli w zakresie metodyki nauczania języka polskiego jako ojczystego/ drugiego / odziedziczonego z uwzględnieniem specyfiki pracy z uczniem anglojęzycznym, wykorzystanie nowych technologii, w tym sztucznej inteligencji w procesie dydaktycznym, adaptacja tekstów kultury do pracy w grupach o różnym poziomie biegłości językowej w skali Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Zawodowego oraz twórcze korzystanie z dostępnych na rynku materiałów dla uczniów z doświadczeniem migracji.
Kolejnym działaniem na rzecz Polonii był projekt pn. "Z polskim słowem - promocja literatury polskiej i języka wśród dzieci i młodzieży Sobotniej Szkoły w Walsall im. Polskich Sił Powietrznych w Birmingham, w Wielkiej Brytanii". Celem projektu była promocja polskiej literatury i polskiego języka poprzez przeprowadzenie warsztatów językowo-teatralnych, zorganizowanie konkursów recytorskiego, literackiego i językowego oraz plastycznego na motywach wybranych tytułów polskiej literatury.
Projekt zaangażował blisko 80 uczniów szkoły w wieku od 7 do 18 lat. Dzieci i młodzież aktywnie wzięła udział w konkursach, przygotowując samodzielnie recytację polskich wierszy, tworząc własne prace poetyckie lub prozatorskie, biorąc udział w konkursie ze znajomości języka polskiego. Projekt przyczynił się do promocji polskiej twórczości poetyckiej, upamiętnienie twórczości poetek i poetów polskich, pobudzenia wrażliwości literackiej i aktywności twórczej i kreatorskiej uczestników. Niewątpliwie efektem działań było zainteresowanie młodzieży twórczością wybitnych polskich twórców literackich, propagowanie i przybliżanie polskości poprzez sięganie i przyswajanie poezji polskiej oraz rozbudzenie wrażliwości na piękno języka polskiego i kulturę słowa. Konkurs językowy pozwolił na ukształtowanie kompetencji językowych, komunikacyjnych, kulturowych oraz uświadomienie Polakom zamieszkałym w Anglii, że język jest dziedzictwem kulturowym i dobrem narodowym, jest inwestycją w przyszłość. Konkursowi towarzyszyły działania wspierające w postaci zajęć teatralnych dla dzieci i młodzieży jako wsparcie nauki języka i rozwoju językowego oraz komunikacji. Zajęcia obejmowały m.in. ćwiczenia językowe, fonacyjne i artykulacyjne, ćwiczenia akcentu logicznego, ćwiczenia motoryczne ciała w formie zabawy, trening pamięci i wzbogacanie słownika.
Do dzieci najmłodszych skierowano działanie polegające na zapoznaniu ich z postacią Faustyny Morzyckiej, polskiej pisarki i działaczki społecznej, a także nauczycielki polskiego, żyjącej w latach 1864-1910, która stała się inspiracją dla Stefana Żeromskiego przy pisaniu noweli Siłaczka. Sylwetka Morzyckiej została przybliżona dzieciom poprzez dwie książki współczesnej pisarki Wioletty Piaseckiej: Faustynka. Opowieści patriotyczne oraz Zasłużyć na fiołki. Baśń biograficzna o Faustynie Morzyckiej. Książki w prosty i angażujący sposób pozwoliły zrozumieć pojęcie patriotyzmu oraz rolę, jaką każdy może odegrać w pielęgnowaniu tożsamości narodowej. Efektem zajęć był konkurs plastyczny, w którym uczestnicy mieli narysować/namalować swój przyszły zawód, inspirując się życiem i działalnością bohaterki opowieści.
Projekty zostały dofinansowane ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach programu Wsparcie działań promujących język i kulturę polską na świecie, prowadzonego przez Instytut Rozwoju Języka Polskiego im. Maksymiliana Marii Kolbego.